Last van stress? Stress is meestal niet het échte probleem

10/10/2024 - 17:08

Stress lijkt wel hét probleem van deze tijd. We hebben te veel stress, hebben last van stress en via de media bereiken ons iedere dag zorgwekkende berichten over de gevolgen van stress: burn-out, bore-out, overspannenheid, slapeloosheid, lichamelijke klachten, prikkelbaarheid,…

In onze Westerse wereld is stress een veelbesproken onderwerp, en niet zonder reden. We zijn allemaal wel eens gestrest, of het nu door werk, relaties of persoonlijke uitdagingen komt. Wat helaas vaak onderbelicht blijft, is dat het échte probleem niet per se de stress zelf is, maar het gebrek aan recuperatie na stressvolle periodes. Het is de constante stroom van stress zonder hersteltijd die ons uit balans brengt en leidt tot (ernstige) fysieke en mentale klachten.

In deze blog vertel ik waarom het gebrek aan recuperatie een cruciale factor is en wat we kunnen doen om dit aan te pakken.

Wat is Stress? En Hoe Werkt Recuperatie?

Stress op zichzelf is niet per se slecht. Het is een natuurlijk mechanisme dat ons helpt te reageren op bedreigingen en uitdagingen. Wanneer je bijvoorbeeld geconfronteerd wordt met een strikte deadline op het werk, activeert je lichaam het sympathische zenuwstelsel dat stresshormonen zoals adrenaline en cortisol vrijmaakt. Hierdoor verhoogt je alertheid, versnelt je hartslag, en bereidt je je voor op actie. Na het voltooien van de taak zou je lichaam, idealiter, moeten overschakelen naar het parasympathische zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor ontspanning en herstel.

Recuperatie is dit cruciale herstelproces, waarbij je lichaam en geest zich herstellen van de impact van stress. Het geeft je de kans om je batterij weer op te laden, zowel fysiek als mentaal.

Het werkelijke probleem bij stress: chronische stress zonder recuperatie

Problemen ontstaan wanneer we in een voortdurende staat van stress verkeren zonder voldoende tijd te nemen om te recupereren. Veel mensen blijven weken, maanden of zelfs jaren in een ‘aan-stand’ zonder ooit echt tot rust te komen. Denk aan de werknemer die na een drukke werkdag nog e-mails beantwoordt tot laat in de avond, of de ouder die constant in de weer is zonder tijd voor zichzelf te nemen of de student die maar blijft studeren om zijn slaagkansen te verhogen. Dit leidt tot chronische stress, waarbij het lichaam te weinig of nooit de kans krijgt om volledig te herstellen.

Wat gebeurt er als recuperatie ontbreekt?

Fysieke Uitputting

Het constante hoge niveau van stresshormonen zoals cortisol kan je immuunsysteem verzwakken, wat je vatbaarder maakt voor ziekte. Je lichaam blijft in een overdrive-modus, waardoor je energiereserves uitgeput raken. Dit kan leiden tot symptomen zoals vermoeidheid, slapeloosheid, een verhoogde bloeddruk,…

Mentale en Emotionele Overbelasting

Zonder hersteltijd worden de mentale gevolgen van stress erger. Je kunt mentale uitputting, concentratieproblemen, en geheugenverlies ervaren. Ook je emoties kunnen uit balans raken, waardoor je sneller geïrriteerd raakt, moeite hebt met emoties reguleren, en gevoelens van hopeloosheid of cynisme kunt ontwikkelen.

Burn-out

Wellicht is de meest zichtbare vorm van het gebrek aan recuperatie burn-out. Als je langdurig over je grenzen gaat zonder kwalitatieve recuperatie-momenten is het gevolg fysieke, mentale en emotionele uitputting. De vraag is niet of, maar wanneer dit zal gebeuren. Op dat moment is vaak langdurige hersteltijd nodig.

Waarom recuperatie vaak ontbreekt

Het moderne leven biedt ons weinig natuurlijke momenten voor rust. Met de opkomst van technologieën zoals smartphones en laptops zijn we altijd verbonden en bereikbaar. De grenzen tussen werk en privé vervagen, waardoor veel mensen nooit echt ‘uit’ staan. Daarnaast heerst in onze samenleving een mentaliteit van "altijd productief moeten zijn", waardoor rusten vaak als luiheid wordt gezien. En zelfs als we rust nemen en in onze zetel zitten, heeft ons hoofd vaak nog de neiging om te zorgen dat we toch nog ‘aan’ staan…

Wat kan je doen?

Het goede nieuws is dat we proactief kunnen zijn in het herstellen van balans in onze leven en in ons lichaam. Ik geef je graag enkele strategieën om heel eenvoudig recuperatie-momenten in te bouwen in je leven:

1. Plan rustperiodes bewust in

Net zoals je werk en sociale afspraken plant, is het belangrijk om ook herstel in te plannen. Dit kan heel eenvoudig zijn door dagelijks een moment te nemen voor een korte wandeling, meditatie, of simpelweg even niets doen. Zorg dat je rusttijd net zo heilig is als je werktijd.

2. Zorg voor fysieke recuperatie

Dit betekent niet alleen slapen, maar ook gezond eten, regelmatig bewegen en drinken. Deze factoren helpen je lichaam te herstellen van de effecten van stress en bevorderen een goede nachtrust.

3. Stel grenzen aan werk en technologie

Overweeg om ‘offline-tijd’ in te voeren, bijvoorbeeld na 8 uur ’s avonds geen e-mail meer checken of je telefoon op stil zetten en wegleggen tijdens maaltijden. Dit geeft je brein de kans om even los te komen van de constante stroom aan informatie en to do’s.

4. Zie je lichaam als kompas

Lichamelijke signalen van vermoeidheid en stress negeren kan rampzalig zijn. Neem rust wanneer je lichaam het aangeeft. Veel mensen wachten te lang met pauzeren, totdat ze al te ver over hun grenzen zijn gegaan.

5. Zoek (professionele) hulp

Als je merkt dat je moeite hebt om zelf de balans terug te vinden, aarzel dan niet om hulp te zoeken. Iemand anders kan je vaak beter helpen om inzicht te krijgen in je stresspatronen en handvatten bieden voor betere recuperatie.

Mijn conclusie: Stress is onvermijdelijk, gebrek aan recuperatie niet

Stress hoort bij het leven en kan ons zelfs helpen groeien, maar zonder de noodzakelijke recuperatie kan het ons verwoesten. Het is essentieel dat we ons bewust worden van de gevaren van constante stress en het belang van herstel erkennen. Door tijd te maken voor rust en herstel, geven we onszelf de kans om niet alleen stress beter te beheersen, maar ook om gelukkiger, gezonder en veerkrachtiger te zijn.

~Michaël~

Hersteltijd inbouwen én meer leren over hoe je dit in je leven kan inbouwen?

Lees over de R-E-C-U-P-dagen